Leczenie dzieci

Pedodoncja czyli stomatologia dziecięca to specjalność zajmująca się diagnostyką, leczeniem, profilaktyką chorób zębów, przyzębia oraz jamy ustnej u najmłodszych Pacjentów. Ze względu na odmienną budowę zębów mlecznych i narządu żucia u dzieci, wiąże się to ze specyficznym postępowaniem i metodami leczenia. Niezwykle ważne jest, aby nasze dzieci były objęte profesjonalną opieką stomatologiczną już od najmłodszych lat, ale wiele zadań w tej dziedzinie spada na samych Rodziców. Pamiętajmy o tym, że jeśli skutecznie zadbamy o zdrowie zębów naszych dzieci, zaoszczędzimy im w przyszłości wielu rozczarowań i ustrzeżemy je przed skomplikowanym i kosztownym leczeniem w dorosłym życiu.

1. Pierwsza wizyta małego pacjenta

Pierwszy kontakt ze stomatologiem jest dla dziecka dużym przeżyciem, które kształtuje późniejsze nastawienie do wizyt w gabinecie dentystycznym. Istnieją dwie główne przyczyny strachu dziecka przed dentystą:
1. to własne bolesne doświadczenia z poprzednich wizyt,
2. to obraz przekazany przez rodziców, utrwalający w dziecku przekonanie, że leczenie u stomatologa wiąże się z bólem.

Ważnym elementem są tzw. wizyty adaptacyjne służą zapoznaniu się młodych Pacjentów z gabinetem i personelem medycznym. Podczas tej wizyty lekarz, często w formie zabawy, oswaja dziecko z urządzeniami stomatologicznymi. Dzięki temu gabinet staje się dla niego miejscem kojarzonym z zabawą i miłym spędzeniem czasu. Na zakończenie pacjent otrzymuje nagrodę za odwagę jako zachętę do kolejnych spotkań. Małe dzieci mogą także pod opieką drugiego rodzica być w gabinecie kiedy leczony jest mama lub tata. Ważnym jest aby dziecko widziało że w gabinecie nic złego się nie dzieje. Rodzice powinni przyprowadzać swoje pociechy na wizyty kontrolne co najmniej raz na 3 miesiące (o ile lekarz nie zdecyduje inaczej), ponieważ proces próchnicowy w zębach mlecznych, z uwagi na ich słabą mineralizację (cienka warstwa szkliwa), przebiega znacznie szybciej niż w zębach stałych.

2. Próchnica u dzieci

Próchnica wczesna to poważny problem stomatologiczny wczesnego dzieciństwa. Rozpoczyna się w krótkim czasie po wyrżnięciu pierwszych zębów mlecznych. Jest to wyjątkowo ostra postać próchnicy, która w ciągu kilku miesięcy może doprowadzić do tak znacznego zniszczenia tkanek zębów, że jedynym wyjściem jest ich ekstrakcja (usunięcie). Rodzice powinni bacznie obserwować uzębienie swoich dzieci. Jakiekolwiek niepokojące zmiany (przebarwienia, plamy) są wskazaniem do jak najpilniejszej konsultacji ze stomatologiem. Kiedy pojawią się pierwsze ząbki, rodzice powinni przyprowadzić dziecko do stomatologa (około 12-18 miesiąc życia). Lekarz oceni czy proces ząbkowania i rozwój twarzoczaszki przebiegają w sposób prawidłowy oraz wyznaczy termin kolejnej wizyty kontrolnej.

3. Rola Rodzica w profilaktyce próchnicy

Badania nad procesem zasiedlania jamy ustnej przez bakterie wykazały, że pierwotnym źródłem zakażenia najczęściej są rodzice. Zły stan zdrowia jamy ustnej opiekunów (nie leczone, źle czyszczone zęby) znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy we wczesnych latach życia dziecka. Aby zminimalizować możliwość zakażenia niemowlaka (np. poprzez oblizywanie łyżeczki, dzielenie się posiłkiem itp.,) i zwiększyć jego szanse na uniknięcie próchnicy, zęby powinny wyleczyć wszystkie osoby stykające się z dzieckiem na co dzień. Najlepiej uczynić to jeszcze przed przyjściem dziecka na świat.

4. Higiena jamy ustnej u dziecka

Jeszcze przed wyrżnięciem zębów mlecznych należy regularnie przemywać buzię dziecka gazikiem zwilżonym łagodnym naparem z rumianku lub przegotowaną wodą, wykonując jednocześnie masaż dziąseł. Przyzwyczajamy w ten sposób maleństwo do późniejszego mycia zębów i utrzymujemy higienę jamy ustnej. W ten sam sposób myje się po każdym posiłku pierwsze ząbki mleczne, pamiętając, aby przecierać je zarówno od strony warg, jak i języka.
Około 1. roku życia rozpoczynamy regularne mycie zębów szczoteczką dostosowaną do wieku dziecka. Do ok. 5. roku życia zabiegi szczotkowania wykonują rodzice lub dzieci pod uważnym nadzorem rodziców.
Szczoteczki powinny być dostosowane do anatomii jamy ustnej dziecka (mała główka szczoteczki i miękkie włosie). Do czasu gdy nasza pociecha nie nauczy się wypluwać śliny szczotkujemy ząbki bez pasty. Po tym okresie wprowadzamy pasty przeznaczone dla dzieci ze względu na odpowiednią zawartość fluoru i akceptowane przez dzieci smaki.

5. Co robić aby zapobiegać próchnicy u dzieci?

• nie powinno się karmić dziecka przez sen,
• nie powinno się dawać dziecku do picia  w nocy napojów szczególnie ze słodkimi substancjami
• nie powinno się usypiać dziecka z butelką.

Prowadzi to do rozwoju tzw. próchnicy butelkowej, Źródłem tego rodzaju próchnicy są słodkie kleiste pokarmy (kaszki, soczki, słodzone mleko), które przywierają do powierzchni zębów. Bakterie próchnicotwórcze przekształcają zawarte w tych pokarmach cukry w kwasy. Zęby przebywające przez dłuższy czas (całą noc) w kwaśnym środowisku ulegają demineralizacji. Nocny spadek produkcji śliny, która ma właściwości zobojętniające, zdecydowanie zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy. Próchnica butelkowa jest wyjątkowo agresywną postacią próchnicy.

6. O czym powinniśmy pamiętać?

• nie powinno się usypiać dziecka smoczkiem z cukrem lub miodem,
• należy unikać dosładzania preparatów mlecznych,
• jak najwcześniej zacząć karmienie łyżeczką i poić kubkiem,
• unikać słodyczy (ewentualnie podawać je 1 x w tygodniu),
• unikać oblizywania smoczków i łyżeczek przez rodziców (nadkażenie bakteriami próchniczymi),
• unikać całowania w usta dziecka (nadkażenie bakteriami próchniczymi),
• powinno się wprowadzać do diety produkty gruboziarniste, unikać papkowatych,
• powinno się zapewnić higienę jamy ustnej niemowlęcia od urodzenia (u niemowląt przed wyrznięciem zębów – przemywanie jamy ustnej np. naparem z rumianku za pomocą płatka gazy nawiniętego na palec po każdym posiłku naturalnym i sztucznym, minimum 2 x dziennie),
• u niemowląt po wyrznięciem zębów – usuwanie płytki nazębnej za pomocą płatka gazy nawiniętego na palec po każdym posiłku (naturalnym i sztucznym), minimum 2 x dziennie,
• jak najszybciej należy wdrażać nawyki używania szczoteczki i samodzielnego mycia zębów,
• należy dziecko nauczyć techniki płukania jamy ustnej płynem antybakteryjnym i stosowania dodatkowych przyborów higienicznych (np. nici dentystycznej),
• odpowiednio dobierać szczoteczkę do mycia zębów – włosie sztuczne, wymiana szczoteczki co 3 miesiące,
• zadbać o odpowiedni czas mycia zębów – minimum 3 minuty,
• zadbać o odpowiedni dobór pasty do mycia zębów (pasta powinna: hamować aktywność bakterii, usuwać produkty fermentacji węglowodanów, chronić powierzchnię szkliwa przed działaniem kwasów, wzmacniać powierzchnię szkliwa, działać przeciwzapalnie).

7. Jakie zabiegi wykonuje się w gabinetach mające na celu wzmocnienie zębów?

• Lakowanie – inaczej uszczelnianie. Jest to zabezpieczenie specjalnymi żywicami miejsc podatnych na próchnicę (bruzd i szczelin). Zabieg ten przeprowadza się po wyrżnięciu pierwszych zębów stałych (trzonowców), które nie są jeszcze dotknięte przez próchnicę. Coraz powszechniejsze staje się lakowanie trzonowców mlecznych.

• Lakierowanie – nanoszenie pędzelkiem lakierów, pianek  i varnishy fluorowych na powierzchnie zębów w celu wzmocnienia szkliwa i zmniejszenia jego podatności na próchnicę.
• Lapisowanie – zabieg, który stosuje się w przypadku, gdy większa część powierzchni zęba mlecznego jest do tego stopnia zniszczona przez próchnicę, że nie ma możliwości założenia wypełnienia. Polega to na przesyceniu zęba substancją bakteriobójczą, która zatrzymuje proces próchnicowy.

8. Czy warto leczyć zęby mleczne?

Musimy pamiętać, że zęby mleczne, podobnie jak stałe, mogą być zaatakowane przez próchnicę, która nieleczona prowadzi do bolesnych stanów zapalnych miazgi, a w konsekwencji do przedwczesnej utraty zębów. Prowadzi to do zahamowania wzrostu kości i zaburzeń zgryzowych (stłoczenia, nieprawidłowe ustawienie zębów, zatrzymanie zęba stałego w kości). Ropne stany zapalne zębów są źródłem infekcji dla całego organizmu młodego Pacjenta i mogą prowadzić do zapaleń nerek, serca i stawów. Mogą również powodować uszkodzenie zawiązków zębów stałych, które znajdują się w bliskim sąsiedztwie korzeni zębów mlecznych. Leczenie zębów mlecznych jest jednym ze sposobów niedopuszczenia do przedwczesnej ich utraty i zapobiegania powstawaniu wad zgryzu. Jeśli jednak nasz młody Pacjent straci ząb, stosujemy utrzymywacze przestrzeni, które zapobiegają niechcianym przemieszczeniom się zębów, a w konsekwencji powstawaniu wad zgryzu.

Zęby mleczne, czasowe człowieka rosną od szóstego do trzydziestego miesiąca życia. Jest ich razem dwadzieścia (po dziesięć w szczęce i w żuchwie), przy czym w uzębieniu mlecznym nie ma zębów przedtrzonowych. Zęby mleczne dzielą się na trzy grupy: siekacze, jeden kieł i dwa trzonowce. Ich wypadanie następuje w okresie między szóstym, a trzynastym rokiem życia. Pomiędzy szóstym, a jedenastym-dwunastym rokiem w jamie ustnej znajdują się zarówno zęby mleczne, jak i stałe.

Próchnica jest chorobą infekcyjną, a bakterie z ubytków próchnicowych mogą zostać przeniesione na zdrowe zęby! Pierwsze żeby trzonowe stałe (szóstki) wyrzynają się między 5, a 6 rokiem życia. Ze względu na niską mineralizację i brak wykształconych prawidłowych nawyków higienicznych i żywieniowych u młodszych dzieci oraz niekorzystna anatomia powierzchni zgryzowych sprawia, że są one najczęstszym miejscem występowania próchnicy.

Nie leczone zęby mleczne z głęboką próchnicą mogą dostarczyć dzieciom wiele bólu. Może też nastąpić utrata zębów mlecznych powodując przedwczesne wyżynanie się zębów stałych i w następstwie wady zgryzu. Mogą również prowadzić do powstawania ostrych i przewlekłych stanów zapalnych w obrębie jamy ustnej i mieć wpływ na uszkodzenia zawiązków zębów stałych. Należy też zwracać uwagę na konieczność leczenia zębów mlecznych, aby nasze pociechy od najmłodszych lat nabierały właściwych odruchów higienicznych. Nie leczone zęby mleczne mogą stać się pierwotnymi ogniskami zakażenia i stworzyć otwartą drogę do szerzenia się zakażenia na cały organizm, wywołując zmiany chorobowe w odległych narządach – sercu, stawach, nerkach, narządzie wzroku.

Jeśli dojdzie już do powstania ubytku, należy go jak najszybciej wyleczyć. Im wcześniej podejmiemy leczenie zęba, konsekwencje i zakres będzie mniejszy, i mniej czasochłonny.

Proszę zapamiętać, PROFILAKTYKA JEST ZAWSZE TAŃSZA OD LECZENIA!